^DeAndereKrant

Welke rechten hebben mensen die letselschade hebben opgelopen door één of meer prikken tegen covid-19? Om te beginnen zal duidelijk moeten zijn dat de schade is veroorzaakt door de prik(ken). Dat is veelal een medische vraag. De rechter kan echter ook op basis van vermoedens dat causaal verband aanwezig achten. Het slachtoffer zal er op voorbereid moeten zijn dat de aangesproken partij alles zal doen om het causaal verband te betwisten. De strijd zal dus niet eenvoudig zijn.

Drie partijen komen in aanmerking om te worden aangesproken:

1. de producent,

2. de overheid en

3. de arts onder wiens verantwoordelijkheid de prik is gezet.

We kennen in Nederland (en in de rest van Europa) de regel dat de fabrikant van een product aansprakelijk is als dat product onveilig of gebrekkig is en daardoor schade toebrengt aan een consument. Voor de aansprakelijkheid van de fabrikant is níet nodig dat hem een verwijt treft. Zie de artikelen 6:185 e.v. Burgerlijk Wetboek. Deze regeling geldt voor alle producten, dus ook voor fabrikanten van medicijnen. De op het eerste gezicht meest voor de hand liggende partij die in aanmerking komt om de schade op te verhalen, is dan ook de fabrikant van het vaccin.

Het slachtoffer van vaccinatieschade zal moeten bewijzen:

1. dat het vaccin onveilig was,

2. dat hij letsel heeft opgelopen en

3. dat het letsel is veroorzaakt door dat vaccin.

De fabrikant heeft in het algemeen één mogelijk verweer. Hij gaat vrijuit als hij kan bewijzen dat zijn product ten tijde van de vervaardiging daarvan voldeed aan de eisen zoals die toen golden. We noemen dat het state of the art-verweer. Nu is voor een geslaagd beroep op de ‘state of the art’ vereist dat het voor de producent onmogelijk was het bestaan van het gebrek of de onveiligheid te ontdekken. Was dit het geval bij het covid-vaccin? Algemeen bekend is en was dat het vaccin is gebaseerd op een nieuwe techniek die in korte tijd is ontwikkeld. Er worden niet, zoals gebruikelijk was, virale eiwitten geïnjecteerd die de immuniteit moeten creëren. Er wordt genetische informatie voor het virale eiwit geïnjecteerd waarna de lichaamseigen cellen zélf dat virale eiwit moeten gaan ontwikkelen. Deze techniek heeft als voordeel dat het vaccin zeer snel geproduceerd kan worden.(1) Het vaccin bevindt zich tot op heden nog in de onderzoeksfase. Dus per definitie is er nog onvoldoende bekend over de veiligheid van de tot nu toe toegediende injecties.

Voor het laten zetten van de prikken tegen covid-19 is door de overheid flink campagne gevoerd. Nu we vooralsnog kunnen aannemen dat de prik gevaarlijk was/is voor de gezondheid, heeft de overheid onrechtmatig gehandeld in de zin van art. 6:162 Burgerlijk Wetboek. Mij is overigens geen rechtspraak bekend waarin de overheid aansprakelijk is bevonden voor het campagne voeren voor een ondeugdelijk vaccin. Wel is er een procedure gevoerd tegen de Staat die campagne had gevoerd voor vaccineren tegen de Mexicaanse griep. Sommige mensen claimden dat zij daardoor narcolepsie hadden opgelopen. Zij dagvaardden de Staat. De procedure heeft geleid tot een schikking.(4)

Aansprakelijkheid van de (GGD-)arts

De derde partij bij wie het slachtoffer kan aankloppen, is de arts die de prik heeft gezet of onder wiens verantwoordelijkheid de injectie is gegeven. Dat kan de huisarts zijn, maar ook de GGD-arts. Het toedienen van een injectie is een medische handeling. Daarop is de Wet op de Geneeskundige Behandel-overeenkomst (een onderdeel van het Burgerlijk Wetboek, art. 7:446 e.v.) van toepassing. Dit brengt mee dat de arts de patiënt moet inlichten over de voor- en nadelen van het vaccin. Op basis van die informatie moet de patiënt in staat zijn dan al dan niet toestemming (consent) voor de injectie te geven.(5) We spreken dan van een informed consent. Het is algemeen bekend dat artsen voorafgaand aan het toedienen van een vaccin veelal níet wijzen op de mogelijke bijwerkingen. Doen zich dan naderhand klachten voor die tot schade leiden, dan zou de arts per definitie dus aansprakelijk moeten zijn. Daarnaast lag het voor de hand dat de arts de patiënt vertelt dat het vaccin zich nog in een experimentele fase bevond. Ook dat gebeurde bij mijn weten maar heel weinig. Voor een afgewogen besluitvorming lijkt deze kennis van wezenlijk belang. Wie zou dat niet willen weten? Alleen al het achterwege laten van die informatie is naar mijn oordeel dan ook voldoende om te concluderen dat de arts niet heeft voldaan aan zijn informatieplicht. En dat maakt hem aansprakelijk. Hierbij merk ik op dat het de arts is die moet bewijzen dat hij de nodige informatie heeft verstrekt. De arts kan verder alleen aan aansprakelijkheid ontkomen wanneer hij bewijst dat de patiënt, wanneer de arts hem correct geïnformeerd zou hebben, de vaccinatie toch zou hebben genomen. Dat bewijs zal veelal moeilijk te leveren zijn. Het bovenstaande is niet anders wanneer de injectie niet is gegeven door een huisarts, maar door de GGD. Ook daar is een arts ervoor verantwoordelijk dat de patiënt de juiste informatie ontvangt op basis waarvan deze zijn beslissing zich al dan niet te laten prikken, kan nemen. Daarnaast kan het vaccin worden beschouwd als een hulpzaak in de zin van artikel 6:77 Burgerlijk Wetboek. De arts is dan aansprakelijkheid voor de ongeschiktheid van het vaccin. Het voert te ver dat hier verder uit te werken. Ik verwijs naar mijn artikel Is de arts aansprakelijk voor gezondheidsschade door het Covid-19 vaccin?(6)