^DeAndereKrant

De ex-topambtenaar Joris Demmink, in het verleden beschuldigd van seksueel kindermisbruik, stond “op zeer intieme voet met de koninklijke familie”. Dit is een van de onthullingen die Argentinië-kenner Hans Vogel doet in zijn nieuwe boek Argentinië, land van vlees en bloed. Bij een ontmoeting die Vogel had met Demmink op de Nederlandse ambassade in Buenos Aires, vertelde Demmink “allemaal vertrouwelijke anekdotes over Juliana en Bernhard, de één nog gênanter dan de andere”, zegt Vogel in een interview met De Andere Krant. “Alleen een echte intimus kan zulke details weten.” Volgens Vogel sprak Demmink “respectloos” over Juliana.

Dat Vogel Demmink in Buenos Aires ontmoette is geen toeval. De banden tussen Nederland en Argentinië gaan ver terug en blijken uiterst dubieus te zijn, toont Vogel aan. Iedereen weet dat de vader van koningin Máxima, Jorge Zorreguieta, deel uitmaakte van het dictatoriale regime van generaal Jorge Videla eind jaren ’70, dat zich schuldig maakte aan martelingen en ontvoeringen en duizenden dissidenten vermoordde. Om deze reden mocht Zorreguieta niet op de bruiloft van Máxima en Willem-Alexander aanwezig zijn. Wat vrijwel niemand beseft, zegt Vogel, is dat de Nederlandse regering en het bedrijfsleven in die tijd nauwe banden onderhielden met het Videla-regime. Onder de kabinetten Van Agt en Lubbers werden die banden zelfs aangehaald, zegt hij. De uitsluiting van Zorreguieta was dan ook slechts voor de bühne. “Nadat Willem-Alexander en Máxima getrouwd waren, was Zorreguieta aanwezig bij tal van officiële gelegenheden. Je zou kunnen zeggen dat hij een speciale status genoot en behoorde tot de vaste entourage van de ambassade. Hij werd ook beschermd door Nederlands veiligheidspersoneel. Dat was allemaal gedecreteerd door koningin Beatrix.”

Vogel wijst er ook op dat prins Bernhard, waarvan we nu weten dat hij lid was van de NSDAP, de partij van Adolf Hitler, tijdens de Tweede Wereldoorlog meerdere malen Argentinië bezocht. “Hij zou toen kennis hebben gemaakt met de familie Zorreguieta. Hoe toevallig was dan die eerste ontmoeting van Willem-Alexander en Máxima?” Vogel begon in 2022 een onderzoek naar de betrekkingen tussen Nederland en Argentinië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij ontdekte daarbij dat de directeur van het kabinet van de koningin, Felix Rhodius, connecties had met de Liro-bank, die tijdens de bezetting een hoofdrol speelde bij de roof van de rijkdommen van Nederlandse Joden. Veel verder kwam Vogel niet met dit onderzoek, want hij werd thuis overvallen door politiemannen in burger die zijn aantekeningen in beslag namen. Hij is ervan overtuigd dat Beatrix hier eveneens achter zat.

Het boek van Vogel bevat nog meer opmerkelijk materiaal. Zo suggereert hij dat de aanslagen die in 1992 en 1994 werden gepleegd op de Israëlische ambassade en de Joodse vereniging AMIA in Buenos Aires, waarbij in totaal 115 doden vielen, weleens valsevlagoperaties zouden kunnen zijn geweest van Israël en de VS. De aanslagen, waarvan aan Iran gelieerde radicale islamisten de schuld kregen, vonden plaats tijdens de regering van Carlos Menem, die de banden met de islamitische wereld wilde aanhalen. Zij hadden tot gevolg dat de nucleaire samenwerking tussen Argentinië en Iran werd stopgezet. “Die aanslagen zijn onderdeel van een peilloze, onverkwikkelijke beerput van belangenverstrengeling, tegengestelde belangen, spionageactiviteit en verwikkelingen met de onderwereld”, zegt Vogel. Zeker is dat Vogel met zijn boek een beerput opentrekt, met informatie die heel gevoelig ligt, die nog lang niet leeg is.

Historicus Hans Vogel kent Argentinië als zijn broekzak. Zijn eerste bezoek aan het land bracht hij in 1977, een jaar nadat de militairen er de macht hadden gegrepen onder leiding van generaal Jorge Videla. Het heeft hem daarna niet meer losgelaten. Hij heeft er langere perioden gewoond en gewerkt, als onderzoeker, docent en journalist. Van hem verscheen eerder het standaardwerk Geschiedenis van Latijns-Amerika. Nu is er het publieksboek Argentinië, land van vlees en bloed, waarin hij niet alleen de historie van de Latijns-Amerikaanse grootmacht belicht, maar ook op luchtige wijze vertelt over zijn eigen ervaringen daar. Zo had hij een toevallige ontmoeting met de zwaarbewaakte vader van koningin Máxima, werd hij thuis overvallen door als burger verklede politiemannen die geïnteresseerd leken in zijn studie van de Nederlands – Argentijnse betrekkingen – en kwam hij te weten dat de van kindermisbruik beschuldigde topambtenaar Joris Demmink “op intieme voet” verkeerde met de koninklijke familie.

Je moet echt grote moeite doen om daar nog aan behoorlijk rundvlees te komen. Geruststellende mededelingen op etiketten zijn helaas geen garantie dat het vlees vrij is van groeihormonen, antibiotica en andere troep waarmee koeien worden volgespoten. De runderen worden ook nog eens gevoed met genetische gemodificeerde soja en maïs. Die zijn bespoten met onwaarschijnlijke hoeveelheden glyfosaat en allerlei andere bestrijdingsmiddelen. Je bent dus aangewezen op kleinere producenten die je persoonlijk kent. In dat opzicht is er helaas niet veel verschil met Europa. De biefstuk op de omslag staat overigens ook voor de manier waarop grote investeerders en bankiers traditioneel naar Argentinië en de rest van Latijns-Amerika kijken, namelijk als een sappig en smakelijk consumptiegoed.

De geschiedenis bedient zich welis­waar van wetenschappelijke methoden en redeneringen, maar het is simpelweg niet mogelijk om volstrekt onpartijdig en neutraal te zijn tegenover de materie van onderzoek. Het is alleen maar goed om daarvan steeds terdege doordrongen te zijn.

Ik denk niet zozeer aan bepaalde personen, maar eerder aan het soort onderzoek dat men geacht wordt te doen om door de collega’s serieus te worden genomen en onderzoeksgeld te ontvangen. Dat zijn de bekende onderwerpen waarbij met veel verontwaardiging moet worden gesproken over het lot van onderdrukten, zoals slaven, vrouwen en andersgeaarden. Dat is natuurlijk geen historisch onderzoek, want de uitkomst staat in grote lijnen al vast. Het is een soort invuloefening.

De regering van Wim Kok, de Rijksvoorlichtingsdienst en het Koninklijk Huis wilden graag de discussie in Nederland over de rol van de vader van Máxima in de regering van generaal Jorge Videla sturen. Ik was zo ongeveer de enige die dingen schreef en zei die afweken van het officiële narratief, maar die wel waar waren. Dat is een doodzonde in Nederland. En juist in academische biotopen zoals de Leidse universiteit, weet iedereen haarfijn dat je je onder zulke delicate omstandigheden nooit buiten de kaders mag begeven. Ik weigerde daaraan mee te doen, omdat ik dat niet kon verenigen met mijn beroepseer van specialist Argentijnse geschiedenis.

Inderdaad. Omdat de PvdA, de partij van de toenmalige premier Wim Kok, zich altijd zo nadrukkelijk identificeerde met de onderdrukten in de wereld, was het natuurlijk nogal pijnlijk om te moeten toegeven dat er zulke nauwe banden waren geweest met het Videla-regime. Vader Zorreguieta en zijn dochter moesten daarvoor dus in zekere zin de prijs betalen. Ik moet er wel bij zeggen dat Máxima en Willem-­Alexander mij indertijd nog persoonlijk hebben bedankt vanwege mijn inspanningen om het vertekende beeld over betrekkingen van Nederland met het Videla-regime bij te stellen door te wijzen op allerlei ongemakkelijke feiten.

Ik weet het niet, maar het lijkt mij volstrekt aannemelijk. Misschien wel goed om aan te stippen dat prins Bernhard (de grootvader van Willem-Alexander - red.) Argentinië meer dan eens heeft bezocht, ook tijdens de oorlog. Hij zou toen kennis hebben gemaakt met de familie Zorreguieta. Hoe toevallig was dan die eerste ontmoeting van Willem-Alexander en Máxima?

Nadat Willem-Alexander en Máxima waren getrouwd, werd vader Zorreguieta als het ware een vast bestanddeel van de Nederlandse gemeenschap in Argentinië. Hij was aanwezig bij tal van officiële evenementen. Je zou kunnen zeggen dat hij een speciale status genoot en behoorde tot de vaste entourage van de ambassade. Hij werd ook beschermd door Nederlands veiligheidspersoneel. Dat was natuurlijk allemaal gedecreteerd door koningin Beatrix.

Het waren de aantekeningen die ik had gemaakt in het archief van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds Wim Klinkenberg er onderzoek had gedaan voor zijn boek Buitenlandse Zaken waren ze nogal argwanend jegens onderzoekers geworden. Al gauw kwam aan het licht dat de familie Rhodius in 1940 connecties had met de Liro-Bank, die tijdens de Duitse bezetting een hoofdrol speelde bij de roof van de rijkdommen van de Nederlandse Joden. Ik was net begonnen met het onderzoek, en kan dus niet zeggen wat ik verder nog gevonden zou hebben, maar de omstandigheden rond de overval zijn allemaal nogal toevallig. We zijn gewoon overvallen door een politiecommando in burger, in trainingspakken en met gympen. Dus ik besloot het onderzoek te staken.

Demmink vertelde allemaal vertrouwelijke anekdotes over Juliana en Bernhard, de ene nog gênanter dan de andere. Ik wil uit respect voor Juliana (de grootmoeder van Willem-Alexander - red.) die details hier niet nader noemen, maar kan wel zeggen dat volgens mij alleen een echte intimus zulke details kan weten. Er gaan geruchten dat Demmink een buitenechtelijke zoon van Bernhard is. Dat zou veel verklaren. Ook dat hij zo respectloos sprak over Juliana.

Die aanslagen zijn onderdeel van een peilloze, onverkwikkelijke beerput van belangenverstrengeling, tegengestelde belangen, spionageactiviteit en verwikkelingen met de onderwereld. Dit alles tijdens de regering van Carlos Menem, die de banden met de islamitische wereld probeerde aan te halen. Eén ding is zeker: het officiële verhaal geeft niet weer wat er werkelijk is gebeurd. Misschien is het dan wel het beste om te beginnen met de vraag “cui bono”.

Ik ben natuurlijk geen econoom, maar het lijkt soms wel of Argentinië een “kritische massa” ontbeert die vereist is voor daadwerkelijk economisch succes. De binnenlandse markt lijkt net niet groot genoeg voor een stevige industriële ontwikkeling. Er zijn weliswaar veel natuurlijke rijkdommen, maar de afstanden lijken vaak net iets te groot, waardoor transport relatief kostbaar wordt. Dan wordt automatisch de rol van buitenlandse geldschieters en ondernemers belangrijker. Hun belangen lopen niet altijd parallel met die van de Argentijnen. Er is wel geopperd dat Argentinië al eeuwenlang wordt bestuurd door wat in het Engels een comprador elite heet, een elite die als intermediair fungeert tussen het eigen land en buitenlandse financiële belangen.

Sommigen beweren dat de VS en Israël politiek zo hecht met elkaar zijn vervlochten dat het moeilijk te zeggen is, wie wie rondcommandeert. In Latijns-­Amerika zijn de VS echter met afstand de belangrijkste politieke en economische factor. Ze zijn ook bereid om met geweld in te grijpen waar ze maar willen. Ik beschrijf dit allemaal in mijn boek Geschiedenis van Latijns-Amerika.

Ik hoop vurig dat het Argentinië beter zal gaan en dat de Argentijnen wederom uit een dal omhoog zullen klauteren, want dat kunnen ze als geen ander. Maar zolang clubs als het IMF, de Wereldbank, de New Yorkse en Londense banken en beleggingsfirma’s als Blackrock de dienst uitmaken, zal Argentinië zich nooit echt kunnen ontplooien. Ik ben bang dat Milei die situatie niet zal kunnen veranderen, ook als hij dat daadwerkelijk zou willen.

Ik woon al ruim twintig jaar niet meer in Nederland en het land is in die periode zo grondig veranderd, door de demografische aardverschuiving, de suïcidale politiek van Rutte en de uitholling van de nationale soevereiniteit, dat het nu voelt als een stuk buitenland waar ik de taal spreek en veel mensen ken. Wat niet is veranderd, is de rotsvaste overtuiging van Nederlanders dat zij op een bevoorrechte plek wonen. Corruptie? “Nee, niet in Nederland. Ja, in Italië, in Zuid-Amerika, dat soort landen, in België misschien maar niet in Nederland.” Zo denkt men. En: “Vrijheid van meningsuiting betekent niet dat je alles maar mag zeggen…” En: “Ik vind dat Willem-Alexander het heel goed doet…” Wat dan? Rondvaren op zijn speedboot in de Middellandse Zee? Wat ik zo waardeer aan Argentijnen is hun realiteitszin, humor en zelfspot. Iedereen weet bijvoorbeeld dat politici corrupt zijn, de een wat meer dan de ander. Dat is niet in orde, maar ze weten ook dat zijzelf op die positie ook corrupt zouden zijn. Dat maakt de Argentijnen zo menselijk en zo sympathiek.